Mizaç İlmi – Gümüş Aktar

DÖRT TEMEL MİZAÇ (AHLAT-I ERBAA)

SAFRAVİ MİZAÇ

Kişisel Özellikleri:

Ateşi ( Güneş) sembolize eder.
Keyfiyeti, kuru-sıcaktır.
Göz beyazı sarımtırak olur.
İdrar rengi sarıya meyillidir.
Ağız tadı acıdır. (Hasta ilk yataktan kalktığı zaman bu tat net hissedilir. Bu durumda hastanın bedeninde safra maddesinin yoğun bir şekilde arttığını gösterir)
Dil üstü kurudur.
Dil üstündeki tabaka yapışkanımsıdır.
Dil üzerinde sarımtırak tabaka olabilir.
Beden ısısı yüksektir. ( Diğer mizaçlardan daha sıcaktır)
Bedenleri kuru olduğu için, saç şekilleri genellikle dik olur.
Damarları belirgin ip gibidir.
Soğuk havayı severler.
Soğuk gıda ve içecekleri isterler.
Bedende safra çoğaldığı zaman genel de, küçük idrarda yanma ve sarı renk, ciltte kuruluk ve kaşıntı görülür.
Yazın doğan Safra mizaçlılar sıcağı fazla sevmeye bilirler, kışın doğan safra mizaçlılar sıcağı daha çok sevebilir. (Kişi ile yapılan ön görüşmede bu noktaya dikkat edilmeli)
Tez canlı ve çok hareketlidirler.
Bir yerde sabit duramazlar.
Hiperaktiftirler.
Hızlı yürürler.
Ayaklar tam yere çökmez, ayak izleri fazla belli olmaz.
Hızlı konuşurlar.
Keskin cümle kurarlar.
Ani düşünürler.
Ani karar verirler.
Ani tepki verirler.(Mesela kırmızı ışıkta sabırsızlanır ve sarı ışık yanar yanmaz harekete geçerler)
Sinirlidirler. ( Bir anda sinirlenir, bir anda sönerler )
Çok kısa boylu safra mizaçlı nadiren görülür.
Genel de orta ve uzun boyludurlar.
Çok susarlar.
Kemik yapıları çok serttir.
Vücut tabii hararetleri çok yüksektir. ( Isının yükselmesine bağlı tabii hararet yükseldiği zaman bedenlerinde alerjik vakalar görülebilir)
Vesveseleri azdır.
Ses tonu ve kelime vurguları belirgindir.
Sesi kuru, kuvvetli ve çatallıdır.
Safra mizaçlılar hemen uykuya dalarlar erken uyur ve erken kalkarlar.
Gündüz vakti kolay uyuyamazlar.
Lider ruhludurlar.
Devlet kurar, devlet yıkarlar.
Zor yönetilirler ve emir altına zor girerler.
Bedende ısının artmasına bağlı oluşan, kurulukta sedef, egzama(cilt hastalıkları, en çok bu mizaçta görülür, genellikle yangın şeklinde kaşıntılıdır.)
Safra kesesinde taş, kum ve çamur görülebilir. (Bu durumda galiz ve kuru sıcak gıdalardan perhiz yapılır.)
Beden yapıları zayıf ve incedir.(Nadiren kilolu olabilirler.)
Ağrı eşiği düşüktür.
Ağrı anında sızlanarak hemen kendilerini belli ederler.(Diğer mizaçlara göre de ağrı eşiği en düşüktür.)
Ağrılarının şekli, bıçakla kesmiş ve köz gibi yanma hissi verir.(Bu durumda ağrının olduğu bölgede gayri tabii safra artmış demektir ve maddeli mizaç bozukluğu oluşmuştur.)Mesela balgam mizaçlılarda ağrı yanma şeklindeyse, bu ağrıya safra kaynaklı denir.
Safra mizaçlılar da, cilt hastalıklarının, nedenlerinden biride bu yanmanın etkisidir. Yanma neticesin de, yanmanın olduğu bölge de tatlı bir kaşıntı oluşur.
Sırtlarında oluşan ağrılar, büyük ihtimalle safra kesesindeki taş, kum ve çamurdan olabilir. (Bu durumda hasta safra kesesini doktora baktırması gerekir)
Safra mizaçlılar ve vücudunda safrası artmış olandan alınan kan sarı ve köpüklü olur.(Kişiye hacamat tan yarım saat önce safrayı artırıcı acı biber yedirilse ve sonra hacamat yapılsa kan sarımsı ve köpüklü çıkar)
Damar atımı; güçlü, sert ve tiz atar.
Yoğunlukla sinir, sinir sistemi problemleri, düzensiz uyku, kalp, karaciğer, mide ve on iki parmak bağırsağı yaraları, sindirim, cilt sorunları, saçlarda kepeklenme, yüksek tansiyon rahatsızlıkları, baş dönmesi, uykusuzluk, safra kesesi, ateşli hastalıklar, kuruluk ve sıcaklık kaynaklı baş ağrıları, spazmlar görülür.
Masa başı durağan işte çalışırlarsa aşırı sinirli gergin olurlar.
Masa başı işte çalışırsa, strese bağlı kilo alabilirler ama aldıkları kiloyu çabuk verirler.
Masa başında durağan kaldıkları zaman strese bağlı, yüzlerinde kırmızımsı sivilceler çıkabilir. (Bu durumda kuru sıcak gıda ve bitkilerden perhiz yapılır)
Safra mizaçlılar, ilerleyen yaşlarda diz ve bellerinden sakatlandıklarında hareket kabiliyetinin azalmazına bağlı nadiren de olsa kilo alabilirler. (Normalde safra mizaçlılar kolay kilo alamazlar, hasta ile ön görüşmede bu noktaya dikkat edilmelidir.)
Ticaret’te risk almayı severler, parayı elde tutamaz hemen harcarlar, fazla detaya girmeden araştırmadan, sormadan hemen ticaret yaparlar, genelde zarar ederler. (Tez canlı aceleci olmalarındandır)

2)DEMEVİ MİZAÇ

Kişisel Özellikleri:

Keyfiyeti, nemli – sıcaktır.
Kanı ve hava’yı sembolize eder.
Diğer mizaçların akli ve feraset bakımından en üstün olanıdırlar.
Beden yapıları güçlüdür.
Kasları ve kemik yapıları gelişmiştir.
Gövde ve omuzlar geniştir.
Çabuk kilo alır zor verirler.
Ekşili gıdaları yemeleri ve içmeleri demevi mizaçlıları zayıflatır.
Cilt rengi parlak, kırmızıya meyilli, tenleri biraz yağlıdır.
Saçları sık, kıvırcık, dalgalı, yağlı, sakalları gürdür. (Nedeni vücutlarında ki nem, sıcaklık ve yağ’dan dolayıdır)
Cilt gözenekleri açıktır, belirgindir.
Göz beyazının üzerindeki damarlar belirgindir.
Dil kırmızıya meyillidir.
Uykuya meyilli olup çok esnerler.
Uyku da horlama daha çok demevi mizaçlılarda görülür.
Ağız tadı tatlıdır.
Damak zevki güçlüdür. (Aç karnına kolay, kolay uyuyamazlar, yemek zevki için bir başka şehre gidebilirler)
Teri en çok kokan gruptur. (Çok ve çeşitli yemek yediği için)
Bedenleri terli ve yağlı olduğu için gömlek yakaları, yastıkları çabuk kirlenir.
El ve ayaklarında uyuşmalar olur.
Ellerindeki damarlar belirgindir.
Beden ısıları yüksek ve nemlidir.
Ses tonu kalın ve güzeldir genelde kulağa hoş gelir.
Diğer mizaçlara göre daha akıllı ve dengelidir.
Damar atımı dolgun ve hızlıdır.
Damarlardaki plak oluşumu demevi mizaçlarda çok görülür.
Yoğunlukla karşılaştıkları hastalıklar üst solunum yolları rahatsızlıkları, beyin damarlarının tıkanmasına bağlı felç, cilt rahatsızlıkları (sivilce, çıban, sulu egzama) kalp ve damar problemleri, tansiyon, mide, kanın yoğunlaşması kaynaklı böbrek zayıflığı ve iltihaplanması, diyabet, kilo, kanamaya meyilli (burun gibi), yüksek kolesterol, eklem rahatsızlıkları, her türlü lenf hastalıkları, baş ağrısı, halsizlik özellikle vücut ve ayakların çok ağırlaşması, basur vs.
İltihaplı romatizma hastalığı daha çok bu mizaçta görülür.
Gut en çok demevi mizaçlarda görülür. (Yemeğe düşkün olmaları, özellikle etli)
Ağrı’yı bedende balyozla vurulmuş gibi zonklama şeklinde hissederler.

Ağrı eşiği safra mizaçtan sonra en düşük gruptur. (Ağrı eşiği en yüksek olan Balgam ve Sevda mizaçlılardır)

3)BALGAMİ MİZAÇ

Kişisel Özellikleri:

Keyfiyeti, nemli- soğuktur.
Suyu sembolize eder.
Tenleri beyaz ve pürüzsüzdür. Kırmızılık fazla olmaz.(Vücutlarındaki yağ ve nem oranı fazla kas oranı az olduğu için)
Saçları nemden dolayı düz, ince, güçsüz ve seyrek olur. (Bedendeki su oranının fazlalığından)
Yağ oranları fazla ve kiloludurlar.
Bedenısıları soğuk ve nemlidir.
Nemli soğuk olan organların, vücut üzerindeki rengi ödemden dolayı beyaz olur. (Nemli ısıcak organların üzeri hafif kırmızı olduğu gibi)
Vücut hareketleri az olduğu için su içme istekleri azdır.(Vücut hareketsizlikten suyu az harcar.)
Bedenlerindeki nemin fazlalığından dolayı ağızlarında salya tükürük çoktur.
Gece yatarken ağızlarından salya akabilir.(Ayrıca gece yatarken salyanın ağızdan akması ve dişleri gıcırdatma bağırsakta kurt olduğunun belirtisi olabilir)
Vücut yapıları hamur gibi yumuşaktır.
Eller ödemden dolayı şişkin(tombul)dur.(Parmağında yüzük oynamaz mesela kişi safra mizaçlı, ama el ve yüz şişkin, dil beyaza dönmüş biz buna balgam mizaçlı değil balgama meyletmiş deriz. Bu durumda ilk önce Balgam olgunlaştırılarak dışarı atılır.)
Eldeki damarlar ödemden dolayı fazla belli olmaz.
Balgam mizaçlılarda (ve diğer mizaçlarda)balgam hıltı fazlalaşırsa, hafıza zayıflar, unutkanlık artar, uyku fazlalaşır, Akciğerlerden sürekli balgam sökülür.
Vücutta balgamın artmasına bağlı olarak, böbrekte de nem ve soğukluk artar, bunun sonucunda insan daha çok küçük idrara çıkar ve kişinin ağzında salgı artar.(Sadece kaynar su içmekle bile bunun önüne geçilebilir)
İdrarı su gibi renksizdir.
Göz akları büyük, bembeyaz ve suludur.
Göz bebeği küçüktür.
Dil kalın, büyük, yüzeyi nemli ve dilin üzerinde hafif beyaz tabaka vardır.
Burun nemlidir.
Konuşma esnasında ağız içi sıvısının (salya) çok olduğu görülür.
Ağızdan su akabilir.
Bulundukları ortamın şeklini alırlar. (su gibi)
Eğlencelidirler. (Gamsızdırlar)
Kolay etkilenmezler, etkilendiklerinde fazla hasar alırlar.
Çok kolay hastalanır, tedaviye de kolay cevap verirler.
Muhakeme yetenekleri düşük, olaylar karşısında çabuk tepki vermezler.
Hafıza düzeyi düşüktür, unutkandırlar.
Soğukkanlıdırlar.
Boyun ve dudakları genellikle kalındır.
Hareket kabiliyetleri düşüktür.
Genellikle yavaş hareket ederler.
Yürüyüşlerinde bir dengesizlik söz konusudur.
Diğer mizaçlılara göre stresleri azdır. (Bunun sonucunda yüksek tansiyon çok az görülür.)
Daha çok düşük tansiyon görülür. (Sevda mizaçlılarınki de düşüktür, ikisin ortak özelliği soğukluk olduğu için)
Tip 2 şeker hastalığı ve Hipoglisemi (düşük kan şekeri)en çok balgam mizaçlılarda görülür. (Hareket zayıflığı ve düşünme azlığından dolayı bedenin şekeri eritememesi sonucu)
Bedenlerinde ağrıyı vücudun her hangi bir noktasına bir ağırlık basıyormuş gibi hissederler.
Yavaş ve tane tane konuşurlar, yazıyı yavaş yazarlar.(Nem’in fazlalığından dolayı bedensel hareketleri yavaşlar.)
Hareket zayıflığı az olduğu için, hazımsızlık, şişkinlik ve gaz problemleri daha çok balgam mizaçlılarda görülür.
Ses tonu zayıf, nemli ve kalındır. Kulağa hoş gelmez.
Yemeği yavaş yerler.
Nem ve soğuktan dolayı uykuları ağırdır.
Horlama görülür.
Kışın çok üşürler, az ısınırlar.
Bu grup çok zayıfladığın da bedenlerindeki nemi kayıp ettiklerinden dolayı soğukluğun etkisiyle genellikle sevda’ya meylederler.
Ağız tadı tatsızdır.
Damar atımı dolgun, yavaş ve yumuşaktır.
Yoğun olarak karşılaştıkları hastalıklar akciğer, kalp zayıflığı ve kalpte çarpıntı, romatizma, his kaybı, kemik ve eklem ağrıları, kilo, felç, sindirim, mide düşmesi, diyabet, ödem, unutkanlık, beyinde nem artması, lenf bezi iltihabı ve şişmesi, mide ve bağırsak iltihaplanması, kıkırdak büyümesi, idrar yolu iltihabı ve idrar tutmada zorluk, topuk dikeni vs.
Eklemlerde ve doku boşluklarında oluşan problemlerde ve balgam kaynaklı diğer hastalıklarda ilk önce bedende artan balgam olgunlaştırılır ve dışarı atılır. Mesela altını ıslatmak, çocuklarda böbreklerin soğuması ve balgamın artması sonucu oluşur bu durumda balgam olgunlaştırılarak dışarı atılır beden ısıtılır.
El ve ayaklarda üşüme, böbreklerde üşüme, belde üşüme daha çok balgam mizaçlılara özgüdür.
Mesela sevda mizaçlı ama bölgesel ödem (balgam) oluşmuşsa (sevda ve balgam olgunlaştırıcı belirli oranlarda beraber verilir) veya safra mizaçlı bölgesel ödem (balgam) oluşmuşsa (safra ve balgam olgunlaştırıcı belirli oranlarda beraber verilir)

4)SEVDAVİ MİZAÇ

Kişisel Özellikleri:

Keyfiyeti, kuru – soğuktur.
Toprağı temsil eder.
Göz göze gelindiğinde gözlerini kaçırır, çekingendirler. (Ürkek bakışlar safra ve sevda arasındaki fark)
Minyon tiplidirler.
Vücutlarında ki yağ oranları düşüktür.
Genellikle cilt görüntüsü donuk, mat ve cansızdır. (Bedendeki yağ oranı düşük olduğu için)
Cilt rengi mavi siyah görünümdedir.
Vesveselidirler.
Terleme oranı en düşük mizaçtır.
Duygu derinliği yüksektir.
Kolay kolay duygularını paylaşmaz.
Sır tutma konusunda en güvenilir mizaçtır.
Problemleri hep kendi başına çözmeye çalışır, çözemediği problemi içine atar, bu da ileride nörolojik problemlere neden olur.
Kafalarındaki düşüncelerden dolayı kolay kolay uykuya dalamazlar, çok hayal kurarlar, gerçeklerden uzak olan fikirleri çoktur.
Üzüntü halinde, aniden kilo verirler.
Üzüntüden dolayı gastrit, ülseraktif kolit, depresyon, kalp kası zayıflığı vb problemlere meyilli olurlar.
Mesela safra mizaçlı birinde uykusuzluk, depresyon gibi problemler oluşursa safra, sevda’ya meyletmiş deriz, sevda’ya göre tedavi ederiz.
Sevda mizacın da, temizlik, titizlik ve benzeri problemler çok görülür.
Takıntılıdırlar, hayal dünyasında yaşarlar.
Gerçekten uzak fikirleri vardır.
Kanın en çok tuttuğu gruptur.
Genelde kanı gördükleri anda çok kötü olurlar.
Bu mizaçta terleme artarsa tansiyonları iyice düşer. (Bu nedenden ötürü ödem ve idrar söktürücü gıda ve tıbbi bitkiler çok dikkatli verilmelidir)
Detaycı olup ince hesap yaparlar.
Vücut ısıları düşüktür.
Çabuk hastalanmazlar.
Hastalanınca da tedaviye zor cevap verirler.
Hücre yenilenmesi çok zayıftır.
Hasta olursalar özelikle et ve tatlıdan galiz gıdalardan diyet yaptırılır.
İdrar söktürücüler verilmez. (Bedendeki az miktardaki nem dışarı atıldığı için iyice hastalanır, depresyon artar) (Mesela; turp, lavanta, kırk kilit otu gibi.)
Hastalık halinde daha çok nemlendirilip az ısıtılacak.
Kibirlidirler. (Belirgindir)
Yöneticilik ruhları vardır.
Çok disiplinli ve dürüsttürler, seçicidirler, bu yüzden arkadaş grubu en az olan mizaçtır.
Göz akları mavimsi siyah renktedir.
Dilde maviye çalan siyah renk vardır.
Sevdaların dili genelde küçüktür.
Suyu en az içen ve bu yüzden bağırsağı en tembel olan mizaçtır.
İdrar rengi su az içildiği için koyu mavi, siyahtır.
İdrarı düzensizdir.
Yemek az yediği için, dışkısı koyu mavi siyah’tır.
Saç ve kıl yapısı safra mizaçlılara oranla çok ve kalındır. ( Kuruluktan dolayı da güçlüdür)
Sakallar seyrektir.
El ve ayaklarda ısınamama sorunu vardır özellikle erkeklerde daha belirgindir.
El damarları ince az belirgindir.
Tabii hararetleri düşüktür.
Duygusaldırlar.
Uykuları azdır.
Boyları kısa, yapıları zayıftır. ( Çok nadir kilolu çıkar)
Hareket kabiliyetleri düşüktür. (Tembel)
Az yemek yerler, seçicidirler.
Az susarlar, suyu az içerler.
Kuruluktan dolayı uykuları az ve düzensizdir.
Ağız tadı tuzlu, ekşimsidir.
Ses tonu güçsüz ve alçaktır.
Soru sorarken çekinerek sorar.
Düşünerek konuşur.
Damar atımı ince, tiz ve yavaştır genellikle damar dipte atar.
Yoğunlukla karşılaştığı hastalıklar; ruhsal ve psikolojik problemler, epilepsi, düzensiz uyku, kalp hastalıkları, kalpte ritim bozukluğu, nefes ve sindirim yollarında tümör, böbrek- mesane ve prostat tümörü, lenf tümör, düşük tansiyon, sinirsel baş ağrısı, mide düşüklüğü, ishal, karaciğer sertleşmesi.
Genel anlamda kuruluktan dolayı sindirim bozukluğu ve bağırsak tembelliği çok görülür.
Kanser hastalıklarına yatkındırlar.
Kolay kolay tansiyonları yükselmez. ( Aşırı stres ve uykusuzluk durumunda tansiyonları yükselebilir)
Ağrı’yı sızıyı genelde içine atar, hastaneye gitmeyi sevmez hastalığını anlatmayı sevmez.
Bedendeki ağrı hissini, bir canlının beden üzerinde yürümesi gibi hisseder, sızlama şeklindedir.
Ağrı eşiği yüksektir.
Vücutlarından çok kan çıkmaz dolayısıyla hacamat hemen yapılamaz, önce kan değeri yükseltilir, daha sonra sülük tedavisi uygulanır.
En ideali vücut biraz kuvvetlendirildikten sonra ateşli kupa yapmaktır.
Bedenlerinde hacamat tan sonra genelde iz kalır. (Kanın koyulaşmasından dolayı)
Şeker oranları genellikle hep düşüktür. (Beyin çok çalışıp yorulduğu için, hafıza kuvveti için, kanın içerisindeki şekerin çoğunu beyin tüketir, bedenleri sürekli tatlıya ihtiyaç duyar.)
Şeker hastalığı çok nadir görülebilir.
Strese girdiği zaman iştahı azalır az yemek yer.
Mide düşüklüğü ve sarkması yaşayabilirler.
Sevda mizaçlılarda unutkanlık artmaya başladığı zaman vücutlarında genellikle balgamın arttığı görülür.
Nörolojik rahatsızlıklar, panik atak depresyon, melankoli, uyku bozuklu, kalp kaslarındaki kasılma, vs. görülür. (Sevda’nın etkisiyle, kan katılaştığı için kalp kaslarını besleyen kılcal damarlar yeterince beslenemez dolayısıyla kalbin çalışması zayıflar ve kalp kaslarında kalınlaşma olur. Bu durumda kasılmalara neden olur, bunun etkisiyle ciltte morluklar meydana gelir) (Kalp kapakçığındaki problemler genellikle sevda’nın artmasına bağlıdır. Kalp pili genellikle sevda mizaçlılarda takılır) (Demevi mizaçlılarda kalp damar tıkanmaları daha fazla olmasına rağmen kalpleri mizacı gereği sevdalara göre daha sağlamdır)
Duygusal hallerini simalarından hemen belli ederler.
İç dünyaları çok zengin olduğu için halleriyle insanları hemen etkilerler ve insanlardan etkilenirler.
Ağır depresyon ve üzüntü yaşadıklarında eklemlerinde ödemler oluşur. Bu durum eklem romatizmasına neden olur. (Bu durundaki eklem romatizması hastalarının ilk etapta teşhisi zordur. Psikolojik nedenli olduğu için kan tahlillerinde genelde görülmez vücutta hastalık iyice ilerlediği zaman ancak teşhis edilir bu durum sevda kaynaklı eklem romatizmasıdır)
Yine ağır depresyon yaşadıklarında sinirsel baş ağrısı ve şizofren türü hastalıklar yaşayabilirler.
Sevda mizaçlılar her hangi bir duygusal çöküntü halinde gözaltları çöker ve bir anda gözaltları morarır ve bedenlerinde kist vb oluşumlar gözlenebilir.
Sevda mizaçlıların göz enerjisi yüksektir. İyi veya kötü nazarları hemen geçer.

NOT: Bedenin büyüme gelişmesinde en etkili organ karaciğerdir. Galen hayvanlar üzerinde yapmış olduğu gözlemlerde geniş damara sahip hayvanların diğer hayvanlara göre daha büyük olduklarını kanıtlamıştır. Buradan yola çıkıldığında damar yapısı büyük olan insanların bedenlerinde kan dolaşımı daha fazla olacağından beden yapıları büyük olur. Damar yapısı küçük olan insanların bedenlerindeki kan dolaşımı daha az olacağından beden yapıları küçük olur. Safra ve sevda mizaçlı insanların beden yapılarının kan ve balgam mizaçlılara göre daha küçük olmasının en temel sebeplerinden bir tanesi budur.

NOT: Mizaçlar genellikle insanların yaşadığı coğrafik yapıların, iklimlerin, bulundukları konumların insan üzerindeki etkisi hesaba katılmadan anlatılmıştır. Tüm bunlar hesaba katıldığı zaman kişilerin mizaçların da meyletmeler olabilir.

GENEL NOT: Kişilerin mizaçları, mizaçlarına göre yaşadıkları hastalıklar, genel olarak değerlendirileceği zaman bulunulan kıta, yaşanılan coğrafi konum ve iklim özelliklerini hep birlikte değerlendirmek gereklidir. İnsanların simasındaki renge direk bakarak mizaç tayini yapmak yanlıştır. Çünkü insanların simasının rengi bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye ve bir kıtadan başka bir kıtaya göre değişiklik gösterir. Zenci bir insanın simasının rengini mizaç ilmine göre ayıt etmek çok zordur. Bu durumdan dolayı insanın hastalığı teşhis edilirken vücudun bütününden ziyade göz, dil gibi vücudun belli bölgelerine bakmak gerekir.

Mesela: Güneydoğu da yaşayan safravi mizaçlı bir kişiyle Ege de yaşayan safravi bir kişinin beslenme programı oranlama ile farklı yapılmalıdır.